Martin Seligman
Wstęp
Jakie życie chcesz dla siebie?
Pytanie to towarzyszyło mi od początku historii powstania warsztatów, która rozpoczęła się wiele lat temu. Inne pytania, które sobie wtedy zadawałem, to: czym jest szczęście i jak można je osiągnąć? Czy to w ogóle możliwe? Nie wiem, tak samo, jak do końca nie jestem pewien, czym właściwie jest szczęście, bo kto wie na pewno? Zasadne pytanie natomiast brzmi: jak być szczęśliwszym w życiu? To wiem, jak i wiem, co składa się na bycie szczęśliwszym. Wiem, ponieważ od lat eksperymentuję, praktykuję i pracuję nad tym, żeby być szczęśliwszym.
Kluczowe jest tu podkreślenie pracy, bo to właśnie ciężka praca stoi za szczęściem, tak jak za wszystkim, co w życiu wartościowe. Życie szczęśliwsze to życie wartościowe – życie pełne trudnych emocji, czasem bólu i lęku. Ale życie wartościowe nie może być łatwe. Czy człowiek naprawdę chciałby łatwego życia? I co najważniejsze, choć życie wartościowe to życie trudne, jest ono warte tego wysiłku, bo przynosi jeszcze więcej radości, spełnienia, spokoju ducha, miłości, akceptacji, świadomości i dobroci. Warto pracować na te doniosłe wartości. A te warsztaty mają być początkiem pracy i inspiracją.
O Psychologii Pozytywnej
Czym jest Psychologia Pozytywna?
Psychologia pozytywna to dziedzina nauki, której celem jest poprawa jakości życia człowieka. Ma sprawić, by życie było szczęśliwsze, bogatsze w pozytywne emocje, a człowiek mógł osiągnąć pełnię swojego potencjału oraz zyskał większą odporność psychiczną, co pomoże mu lepiej radzić sobie z trudnościami.
Pierwszy raz terminu „psychologia pozytywna” użył Abraham Maslow w 1954 roku, zatytułowując jeden z rozdziałów swojej książki „W kierunku psychologii pozytywnej”. Zwrócił wtedy uwagę na to, że psychologia zajmuje się głównie zaburzeniami i ciemnymi stronami ludzkiej natury, a takie kwestie jak aspiracje, potencjał czy szczęście były zaniedbywane. To miało wpływ na brak pełnego rozwoju człowieka. Psychologia pozytywna jako nauka zyskała pełną formę w latach 1997–1998, kiedy Martin Seligman i Mihály Csíkszentmihályi również dostrzegli, że koncentracja na tym, co złe, oraz na tym, co dobre, była zachwiana. Wcześniej na 130 badań nad patologią przypadało tylko jedno związane z rozkwitem człowieka. Psychologia pozytywna miała to zmienić.
Badania naukowe w tym obszarze próbują odpowiedzieć na pytania: co sprawia, że jesteśmy szczęśliwsi, co przynosi nam radość, jakie znaczenie mają sens życia oraz relacje, i jak inne aspekty naszego życia mogą pozytywnie na nie wpłynąć.
Co sprawia, że życie człowieka jest znaczące, szczęśliwe i pełne dobrostanu?
Same pozytywne emocje i przyjemności to zdecydowanie za mało. To, co przyjemne, nie zawsze jest dobre, a to, co dobre, nie zawsze jest przyjemne. Już starożytni Grecy rozważali te kwestie, tworząc pojęcie eudajmonii. Platon i Arystoteles różnie definiowali dobre życie, ale zgadzali się co do jednego – życie oparte tylko na przyjemnościach nie wystarcza, by było naprawdę wartościowe. Martin Seligman w swojej książce „Autentyczne szczęście” zauważa, że „pozytywne emocje, pozbawione pracy nad charakterem, prowadzą do pustki, nieautentyczności, depresji, a wraz z wiekiem do dręczącego poczucia pustki aż do śmierci”.
Psychoterapeuta Irvin Yalom zauważa, że wielu jego pacjentów to ludzie, którzy nie mają sensu w życiu, choć pozornie wydaje się, że mają wszystko inne. Poszukiwanie sensu często sprowadza się do zrozumienia tego, co w życiu jest naprawdę ważne, co daje radość oraz jak najlepiej możemy służyć innym.
Co więc daje szczęście? Jesteś tym, czego doświadczasz, i jeśli ktoś chce doświadczyć szczęścia, musi angażować się w działania, które to szczęście przynoszą. A to wymaga pracy.
Martin Seligman na podstawie swoich badań stworzył model PERMA, który pomaga odnaleźć to, co związane z optymalnym życiem. Model dobrostanu obejmuje: pozytywne emocje, zaangażowanie, relacje, sens życia i osiągnięcia. Aby być w pełni szczęśliwym, musimy zadbać o każdy z tych elementów, świadomie pracując nad tym, co ważne. Tylko w ten sposób możemy poprawić jakość swojego życia.
Model PERMA składa się z następujących elementów:
Pozytywne emocje – nie chodzi tu o czystą przyjemność, a raczej o radość wynikającą z kontaktu z innymi, satysfakcję z tworzenia, czy czerpanie z doniosłych chwil i dostrzeganie wartości prostych rzeczy w naszym życiu.
Zaangażowanie – to odnalezienie w życiu czegoś, co sprawia, że czas staje w miejscu. Może to być pasja, praca, sport czy nauka.
Relacje – chodzi o budowanie relacji, które z czasem stają się coraz głębsze i bardziej zaangażowane. David Schnarch w książce „Namiętne małżeństwo. Miłość, seks i bliskość w stałych związkach” podkreśla, że kluczem do tego są samoświadomość i zaufanie wobec drugiej osoby.
Sens życia – Viktor Frankl pisze, że „podstawową motywacją do życia jest odnalezienie sensu”. Podobnie James Hollis uważa, że to sens, a nie szczęście, powinno być naszym celem. Życie bez sensu nie może być szczęśliwe, nawet jeśli wydaje się łatwiejsze.
Osiągnięcia – to nie tylko wygrywanie, ale raczej rozwój naszych umiejętności do mistrzowskiego poziomu oraz subiektywne poczucie, że coś osiągnęliśmy i potrafimy docenić wartość tego sukcesu.
Badania pokazują, że ludzie szczęśliwi to ci, którzy budują swoje życie wokół takich wartości jak wiara, optymizm i wdzięczność.